معرفی مرکز خدمات دانشجویان با نیازهای ویژه

تاریخچه مرکز

مرکز خدمات دانشجویان با نیازهای ویژه برای نخستین بار در دانشگاه‌های ایران، با پیگیری‌های معاونت محترم دانشجویی دانشگاه اصفهان، ریاست محترم دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی و اعضای هیات علمی گروه روانشناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص شکل گرفت. این مرکز در تاریخ 5/8/1399 مورد تصویب هیئت محترم رئیسه دانشگاه اصفهان قرار گرفت و تاسیس شد. لازم به ذکر است که قبل از تشکیل این مرکز، دفتر امور نابینایان در سال 1366 در دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان تاسیس شده بود. مرکز خدمات دانشجویان با نیازهای ویژه، زیرمجموعه معاونت محترم دانشجویی دانشگاه است و در دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی مستقر است. با توجه به اساسنامه این مرکز، ریاست آن همواره بر عهده یکی از اعضای هیات علمی گروه روانشناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص است. اخیراً شعب این مرکز در خوابگاه علم‌الهدی و خوابگاه شهید فهمیده هم راه‌اندازی شده و در حال تکمیل است.

ضرورت و اهمیت تأسیس مرکز

در سال‌های اخیر در نظام آموزشی دانشگاه‌‌های ایران، تلاش‌هایی برای حضور دانشجویان با نیاز‌های ویژه در کلاس‌های دانشگاهی انجام شده است. متخصصان حوزه آموزش دریافته‌اند که شرایط کنونی نظام آموزشی، پاسخگوی نیازهای همه‌جانبه این دانشجویان نیست. آنها بر این باورند که عملیاتی ساختن شعار «آموزش برای همه» فقط در یک نظام آموزشی فراگیر تحقق می‌یابد. چرا که هسته اصلی آموزش فراگیر، فراهم کردن فرصت‌های برابر، توجّه به حقوق انسانی یادگیرندگان با توانایی‌های گوناگون و یکپارچه‌سازی آموزشی و اجتماعی آنان است. در این راستا، دانشگاه اصفهان به عنوان اولین دانشگاه در کشور عزیزمان، ایران اسلامی، است که نخستین مرکز خدمات دانشجویان با نیازهای ویژه را تاسیس کرد.

شورای راهبردی و کار گروه‌های مرکز

شورای راهبردی مرکز خدمات دانشجویان با نیازهای ویژه از اعضای حقوقی و حقیقی تشکیل شده است. اعضای حقوقی شورای راهبردی شامل معاونان محترم دانشجویی و آموزشی دانشگاه، رئیس دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، نماینده معاونت اداری مالی دانشگاه، رئیس مرکز خدمات دانشجویان با نیازهای ویژه، رئیس یا سرپرست مرکز مشاوره دانشگاه و رئیس مرکز بهداشت دانشگاه می‌شود. اعضای حقیقی نیز توسط اعضای حقوقی مشخص می‌شوند و در جلسات شورا شرکت می‌کنند. در حال حاضر این مرکز متشکل از چهار کار گروه است که عبارتند از:

1- کار گروه مناسب‌سازی

2- کار گروه آموزشی

3- کار گروه رفاهی

4- کار گروه بالندگی.

مسئول هر کار گروه طبق اساسنامه از اعضای هیات علمی گروه‌ روانشناسی و آموزش افراد با نیازهای خاص و گروه‌ مشاوره و توانبخشی هستند. هر کار گروه پنج تا هشت عضو دارد که از اعضای هیات علمی دانشگاه، اداره بهزیستی، مدیریت آموزش و پرورش اسثنایی، شهرداری یا سایر سازمان‌ها، اداره‌ها و نهادهای استانی تشکیل می‌شود. یکی از اعضای هر کار گروه نیز می‌تواند یک دانشجو یا فرد با نیازهای ویژه باشد. این اعضا به پیشنهاد مسئول کار گروه‌ها و تصمیم اعضای حقوقی شورای راهبردی مرکز انتخاب می‌شوند.

معرفی دانشجویان با نیازهای ویژه

دانشجویان با نیازهای ویژه از نظر هدف‌های آموزشی، دانشجویانی هستند که برای توانبخشی و دستیابی به بیشترین توان بالقوّه خود به آموزش ویژه و خدمات وابسته نیاز دارند. این دانشجویان به آموزش ویژه نیاز دارند چون به نحو برجسته‌ای نسبت به بیشتر دانشجویان در یک یا چند حوزه تفاوت دارند، چنین تفاوت‌هایی سبب طبقه‌بندی آنها شده است و این طبقه‌ها هیچ اولویتی بر همدیگر ندارند. معمولاً دانشجویان با نیازهای ویژه به یازده گروه تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

1- دانشجویان با توانایی هوشی متفاوت

2- دانشجویان با اختلال‌های یادگیری خاص

3- دانشجویان با اختلال کم‌توجّهی بیش‌فعالی

4- دانشجویان با اختلال‌های هیجانی یا رفتاری

5- دانشجویان با اختلال‌های طیف اوتیسم

6- دانشجویان با اختلال‌های ارتباطی

7- دانشجویان با آسیب‌های شنوایی

8- دانشجویان با آسیب‌های بینایی

9- دانشجویان با ناتوانی‌های شدید و چندگانه

10- دانشجویان با ناتوانی‌های جسمی

11- دانشجویان با بیماری‌های خاص

اهداف مرکز

عمده‌ترین هدف مرکز خدمات دانشجویان با نیازهای ویژه، شناسایی این دانشجویان و تلاش در ارائه خدمات مورد نیاز و رفع مشکلات آنها است. کار گروه‌های مناسب‌سازی، آموزشی، رفاهی و بالندگی این مرکز نیز بر همین اساس تشکیل شده‌اند. خوشبختانه، دانشجویان با نیازهای ویژه پس از پذیرش در دانشگاه، در کلاس‌های عادی شرکت می‌کنند، دروس رشته خود را مانند سایر دانشجویان مطالعه کرده، همزمان با آنها در امتحانات حضور می‌یابند و موظف به انجام کلیه تکالیف و وظایف تعیین شده از سوی استادان مربوطه هستند. برای این که این دانشجویان بتوانند در امر تحصیل و پژوهش موفق باشند، لازم است که امکانات آموزشی، رفاهی، مناسب‌سازی و بالندگی برایشان فراهم شود.

فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، رفاهی و مشاوره‌ای

باید متخصصان بر اساس نیازهای دانشجویان با نیازهای ویژه اقداماتی انجام دهند تا این دانشجویان در شرایط مساعدتری به تحصیل و پژوهش بپردازند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

1- شناسایی ویژگی‌های محیطی و فیزیکی دانشگاه و مکان‌های عمومی آن جهت راهنمایی دانشجویان تحت پوشش

2- انطباق محیط دانشگاه مبتنی بر اصول مناسب‌سازی، به منظور استقلال‌بخشی به این دانشجویان در رفت و آمد

3- ارائه آموزش‌های ویژه به دانشجویان با نیازهای خاص، به ویژه آموزش مهارت‌های کاربردی مبتنی بر استفاده از رایانه‌

4- مشاوره با دانشجویان در زمینه‌های گوناگون و راهنمایی آنان

5- پیگیری مسائل دانشجویان و امور مرتبط از طریق مذاکره با مسئولین ذیربط و انجام مکاتبه

6- راهنمایی دانشجویان و همکاری با آنان در زمینه انجام فعالیت‌های پژوهشی

7- همکاری در تأمین منشی و تسهیل برگزاری امتحانات دانشگاهی

8- برنامه‌ریزی جهت جمع‌آوری و تولید منابع مطالعاتی و پژوهشی

9- جذب دانشجویان مستعد جهت تولید کتب مورد نیاز و برگزاری امتحانات

10- تدوین جزوه‌ها و دستورالعمل‌های آموزشی در خصوص اصول تولید محتوا

11- تصویربرداری از متون لاتین و تبدیل آنها به متون رایانه‌ای یا متون مناسب

12- همکاری با دانشجویان در خصوص دسترسی آسان به منابع مطالعاتی و پژوهشی

13- برنامه‌ریزی جهت انجام فعالیت‌های جمعی فوق برنامه مانند اردوهای زیارتی سیاحتی، گردهمایی‌های علمی و همایش‌های تخصصی

14- فراهم‌سازی امکانات دسترسی دانشجویان تحت پوشش به اطلاعات و اخبار دانشگاه.

شیوه انجام کار، امکانات و تجهیزات

مرکز خدمات دانشجویان با نیازهای ویژه در تمام ساعات اداری در طول هفته، پذیرای دانشجویان عزیز است. این مرکز آمادگی دارد تا کلاس‌های جبرانی آموزشی و فرهنگی، کلاس‌های ورزشی و تفریحی، کلاس‌های جهت‌یابی و حرکت، کلاس آموزش بریل و اشاره، خدمات روانشناختی و مشاوره، خدمات و تجهیزات توانبخشی، تجهیزات کمک‌حرکتی، وسایل کمک‌شنیداری، فناوری‌های ارتباطی، چارت سازمانی و اینفوگراف دروس، فلش‌کارت‌های آموزشی و محتوای تحلیلی دروس را در اختیار دانشجویان قرار دهد. مهم‌ترین امکانات این مرکز عبارتند از :

1- چهار اتاقک یا استودیوی ضبط کتاب

2- نه دستگاه رایانه مجهز به نرم‌افزارهای گویا و صداساز

3- سه دستگاه لپتاپ

4- دو چاپگر بریل

5- سه برجسته‌نگار هوشمند همراه

6- دو دستگاه اسکنر

7- یک چاپگر معمولی

8- برجسته‌نگار یا نمایشگر لمسی بریل

9- خط تلفن، امکانات دسترسی به اینترنت پرسرعت، میز و صندلی و سایر لوازم به تناسب نیاز

10- کتابخانه گویای مرکز هم در اختیار دانشجویان با نیازهای ویژه دانشگاه اصفهان است. همچنین، سایر افراد با نیازهای ویژه در سراسر کشور می‌توانند از طریق اینترنت از آن استفاده کنند.

این مرکز آمادگی دارد تا منابع مورد نیازی که متن رایانه‌ای و یا فایل‌های صوتی آن موجود نیست را در صورت تأمین حق‌الزحمه کار دانشجویی (توسط نهادهای ذیربط از جمله دانشگاه متبوع و یا مراکز دولتی و مردم نهاد) تولید کند. مراحل انجام درخواست و ارسال کتاب برای متقاضیان نابینا و کم‌بینای سراسر کشور نیز به این ترتیب است که:

1- متقاضیان منابع مورد نیاز خود را از طریق پست الکترونیکی به نشانی «Bcui1395@gmail.com» اعلام کنند.

2- مرکز درخواست‌ها را بررسی می‌کند و به شرط وجود آن، در فاصله زمانی کمتر از 24 ساعت بعد از تقاضا به جز روزهای تعطیل، در پاسخ به پست الکترونیکی مربوط، لینک دانلود منبع را به متقاضی اطلاع می‌دهد.

هماهنگی‌ها از طریق پست الکترونیکی مذکور و تلفن 03137935565 انجام می‌پذیرد.

در پایان اعلام می‌دارد که دانشگاه اصفهان جهت انجام همکاری متقابل در زمینه توسعه امکانات آموزشی و پژوهشی ویژه دانشجویان با نیازهای ویژه با دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور آمادگی دارد. امید است در سایه الطاف پروردگار بینای بی‌همتا، شاهد شرایط مساعدتری برای این دانشجویان باشیم، آن‌طور که زیبنده نظام مقدس جمهوری اسلامی است.