به گزارش پایگاه خبری دانشگاه اصفهان، اولین نشست تخصصی «آشنایی با ظرفیت‌های علوم انسانی دانشگاه اصفهان» با حضور جمعی از اساتید و مسئولان حوزه علوم انسانی، روز سه‌شنبه ۶ خرداد ۱۴۰۴ در این دانشگاه برگزار شد. این نشست با هدف معرفی مهم‌ترین نهادها و ظرفیت‌های موجود شامل شورای ارتقا پژوهش و اثر بخشی علوم انسانی، مرکز نظریه‌پردازی، نقد و مناظره و همچنین مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق، فرصت مناسبی برای تبادل نظر، هم‌افزایی علمی و آگاهی‌بخشی به اساتید درباره جدیدترین امکانات و حمایت‌های دانشگاه اصفهان در زمینه علوم انسانی فراهم آورد.

علوم انسانی موجود، در خدمت انسان نیست و باید بازنگری جدی در روش‌ها و اهداف آن صورت گیرد

دکتر محمد بیدهندی، دبیر شورای ارتقاء علوم انسانی دانشگاه اصفهان، در این نشست، در خصوص ضرورت تحول پژوهش و اثربخشی در علوم انسانی اظهار کرد: عنوان شورا به روشنی بر دو مقوله «ارتقاء پژوهش» و «ثربخشی» تأکید دارد و هدف آن ایجاد فضا برای گفتگو و همفکری بیشتر میان اعضای هیئت علمی و گروه‌های آموزشی است.

وی ادامه داد: متأسفانه فضای گفتگوهای علمی در دانشگاه‌ها بسیار محدود شده و جلسات عمدتاً صرف مسائل روزمره و اداری می‌شود؛ به طوری که حتی اعضای یک گروه آموزشی از فعالیت‌های پژوهشی یکدیگر نیز مطلع نیستند، چه برسد به گروه‌ها و دانشکده‌های دیگر.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه یکی از اهداف مهم شورا، فراهم‌کردن بستر گفتگو برای حل مسائل واقعی علوم انسانی است، تصریح کرد: لازم است همه گروه‌های آموزشی دانشکده‌های علوم انسانی برای ایجاد محیطی عاری از سیاست‌زدگی و آفات معاصریت تلاش کنند تا امکان بررسی و پاسخ به پرسش‌های بنیادین در علوم انسانی فراهم شود.

وی افزود: یکی از اساسی‌ترین پرسش‌ها این است که آیا علوم انسانی که ما متکفل آن هستیم واقعاً مشکلی از جامعه را حل می‌کند یا خیر؟ باید بررسی کنیم اگر مردم به دانشگاه‌ها پول می‌دهند، ما چه خدمتی در حل مشکلات کشور و مردم ارائه می‌کنیم و در صورت تعطیلی دانشکده‌های علوم انسانی تأثیر آن در جامعه چه خواهد بود؟

دکتر بیدهندی با بیان اینکه مقایسه‌ای میان دانشگاه‌های ایران و کشورهای دیگر می‌تواند روشنگر باشد، خاطرنشان کرد: برای مثال، در آلمان عنوان می‌شود که با تعطیل‌شدن حتی یک دانشگاه، پس از مدتی کل صنعت و بازار مختل می‌شود؛ اما باید ببینیم در ایران این چنین است یا خیر، و این موضوعات نیازمند بحث و گفتگوی عمیق و کارشناسی است.

وی گفت: هرگونه تحول در مبانی و روش‌های آموزشی و تلاش برای بومی‌سازی و اسلامی‌سازی علوم انسانی باید مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا مسیرهای نادرست تصحیح شود و پیشرفت واقعی حاصل آید.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان تأکید کرد: ریاست دانشگاه نیز دغدغه جدی نسبت به علوم انسانی داشته و همواره اعضای هیئت علمی را به فعالیت بیشتر تشویق می‌کند، اما هنوز علوم انسانی موجود به معنای واقعی در خدمت رشد و شکوفایی انسان قرار نگرفته است.

وی بیان داشت: چالش‌های فعلی علوم انسانی ایجاب می‌کند با پرهیز از احساسات و سیاست‌زدگی، راه حل‌های علمی و عملی برای ارتقاء جایگاه این علوم در جامعه ارائه گردد.

شناسایی نوآوران اثرگذار در مرجعیت علمی دانشگاه از ابتکارات شورای ارتقای علوم انسانی بوده است

دکتر بیدهندی در خصوص نقد عملکرد و اثرگذاری شورای ارتقای علوم انسانی اظهار کرد: نباید دچار افراط و تفریط شد و باید کارنامه خود را مورد نقد و بررسی قرار دهیم؛ چرا که همین پرسش درباره بسیاری از رشته‌های دیگر دانشگاهی نیز وجود دارد و باید به صورت واقع‌بینانه بررسی کنیم که در عمل چه مشکلی از کشور را حل کرده‌ایم.

وی ادامه داد: شورای ارتقای علوم انسانی در دو حوزه اصلی شامل اندیشه‌ورزی راهبردی و اندیشه‌ورزی سازمانی فعال است و تلاش دارد به سهم خود گام‌هایی اثربخش بردارد. این شورا از سال ۱۳۸۹ تاکنون با فراز و نشیب‌هایی فعالیت داشته است.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه هدف از اندیشه‌ورزی سازمانی ایفای نقش اتاق فکر و مشاور برای ریاست دانشگاه و حوزه‌های مختلف، به ویژه معاونت‌های آموزشی و پژوهشی است، تصریح کرد: در این زمینه اقدامات متعددی صورت گرفته و ارتباط مداوم با روسا و معاونان دانشکده‌های علوم انسانی برقرار شده است. برای نمونه، در همان سال اول تشکیل ناحیه نوآوری، شورا مأموریت یافت تا مطالعاتی پیرامون دستورالعمل‌ها، پیوست فرهنگی و جایگاه علوم انسانی در ناحیه نوآوری انجام دهد و ضمن بررسی نمونه‌های خارجی، مواد و نتایج پژوهش را در اختیار متولیان امر قرار دهد.

وی افزود: در حوزه آموزش، بحث آموزش تحول‌گرا مطرح بوده و گام‌هایی در این راستا برداشته شده که در صورت حمایت، مشورت‌های بیشتری به دانشگاه ارائه خواهد شد.

دکتر بیدهندی با بیان اینکه عرصه اندیشه‌ورزی راهبردی، دغدغه جدی شورا بوده است، خاطرنشان کرد: مسئله اصلی ارائه پیشنهاداتی فراتر از تکالیف مرسوم معاونت‌هاست. نمونه‌ای از این رویکرد، اجرای طرحی با عنوان «شناسایی نوآوران اثرگذار در مرجعیت علمی دانشگاه» بوده که از ابتکارات شورای ارتقا علوم انسانی محسوب می‌شود.

وی گفت: در این طرح ابتدا بحث معرفی افراد صاحب مرجعیت در حوزه‌ها مطرح بود اما با تکامل بحث، تمرکز بر شناسایی گروهی از نوآوران اثرگذار در مرجعیت علمی دانشگاه در حوزه علوم انسانی نهایی شد. اکنون این طرح در دانشگاه پذیرفته شده، نمونه‌هایی از آن در هیئت ممیزه نیز به رسمیت رسیده و اعضای هیئت ممیزه داوران ارزیابی طرح‌های نوآورانه را تعیین می‌کنند.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: اجرای این ابتکار و کسب تجربه‌های مشابه در حوزه‌های مختلف نیازمند اهتمام معنادار معاونت‌های دانشگاهی است تا هم نوآوری علمی شناسایی و هم از نوآوران برجسته حمایت شود.

وی بیان داشت: تفصیل بیشتر اقدامات شورا و توضیحات مرتبط، از طریق بروشورهای تهیه شده و سایت شورا در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.

حمایت و رفع موانع فعالیت نوآوران در علوم انسانی دستور کار اصلی شورای ارتقا قرار گرفته است

دکتر بیدهندی در خصوص بسته‌های حمایتی ویژه نوآوران اظهار کرد: معاونت‌های آموزشی و پژوهشی باید به طور جدی از نوآوران اثرگذار حمایت کنند. در آیین‌نامه ترفیع، بندی وجود دارد که اگر فردی به عنوان نوآور اثرگذار شناخته شود، می‌تواند چه در حوزه اندیشه‌های بنیادی و چه در زمینه کاربردی نظریه‌های موجود، حمایت‌های لازم را دریافت کند.

وی ادامه داد: این نوآوران ممکن است طی یک دوره پنج ساله روی پروژه‌ای فعالیت کنند اما به دلیل شرایط خاص، مقاله یا خروجی علمی منتشر نکنند و در نتیجه طبق آیین‌نامه‌ها دچار مشکلاتی نظیر رکود علمی شوند. ابلاغیه شورای ارتقا کمک می‌کند تا این دسته از افراد در دوره رکود باقی نمانند و از مزایای قانونی مانند پایه سالانه بهره‌مند شوند.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه بسته‌های حمایتی متنوعی از جمله پست‌دکتری ویژه، پژوهانه‌های خاص، یا کسری واحد موظف برای نوآوران پیش‌بینی شده است، تصریح کرد: این حمایت‌ها با همکاری معاونت آموزشی و پژوهشی دانشگاه مصوب و در قالب آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مصوب هیئت رئیسه دانشگاه اجرایی می‌شود.

وی افزود: دستورالعمل تشکیل شورای ارتقا که نخستین بار در سال ۱۳۹۶ به تصویب هیئت رئیسه رسیده بود، به‌تازگی مورد بازنگری قرار گرفته و مجدداً در هیئت رئیسه جدید دانشگاه بررسی و تصویب شده است.

دکتر بیدهندی با بیان اینکه فرآیند تدوین بسته‌های حمایت، با مشارکت گسترده استادان صاحب‌نظر دانشگاه اصفهان انجام شده است، خاطرنشان کرد: بر خلاف تصور برخی، جمع محدودی درباره این دستورالعمل‌ها تصمیم‌گیری نکرده‌اند، بلکه قریب به ۳۰ تا ۵۰ نفر از استادان برجسته در روند تدوین اولیه آیین‌نامه یاری‌رسان ما بوده‌اند.

وی گفت: این سیاست‌ها مبتنی بر طرح جامع دانشگاه اصفهان است که از هشت هدف کلان، هدف ششم را تحقق «مرجعیت علمی» می‌داند و فقط به ابعاد علمی محدود نمی‌ماند، بلکه ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را نیز مدنظر قرار می‌دهد.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: راهبرد اصلی این شورا، شناسایی، جذب، حفظ و حمایت از افرادی است که یا «بالفعل» به درجه مرجعیت رسیده‌اند و یا «بالقوه» ظرفیت دستیابی به این موقعیت را دارند تا این سرمایه‌ها برای تحقق اهداف مرجعیت علمی و اجتماعی دانشگاه تقویت و حمایت شوند.

موانعی که متأسفانه خودمان برای نوآوران علوم انسانی ایجاد کرده‌ایم، باید از مسیر آن‌ها برداشته شود

دکتر بیدهندی در خصوص ویژگی‌های افراد منتخب در طرح شناسایی نوآوران اثرگذار اظهار کرد: این طرح راهبردی مبتنی بر سه مؤلفه رسالتمندی، منظومه فکری منسجم و تفکر تولیدی تدوین شده است که تفصیل هر یک در آیین‌نامه‌ها آمده و در سایت شورا قابل دسترس است.

وی ادامه داد: رسالتمندی به‌معنای پایبندی به ارزش‌ها، تعهد به اسناد بالادستی، هدفمندی، فرآیندمداری و اخلاق پژوهشی است؛ منظومه فکری منسجم نیز از یک استاد یا پژوهشگر انتظار دارد علاوه بر دانش تخصصی، قادر به حل مسائل جدید و ارائه پرسش‌ نو باشد. فرد باید در مرز دانش فعالیت کند و دستاوردش متناسب با نیاز جامعه باشد.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه افراد منتخب باید از نظر علمی و اخلاقی مورد تأیید باشند، تصریح کرد: چهار شاخص اصلی برای ارزیابی این افراد در نظر گرفته شده که شامل اخلاق علمی، آثار پژوهشی تاثیرگذار، فعالیت‌های میان‌رشته‌ای و ارائه راه‌کارهای نوآورانه می‌شود.

وی افزود: هدف از شناسایی و حمایت نوآوران، ورود تدریجی این افراد به فرآیند نظریه‌پردازی و آماده‌سازی بستر برای نقش‌آفرینی عمیق‌تر آن‌ها در توسعه مرزهای دانش و پاسخگویی به نیازهای واقعی جامعه است.

دکتر بیدهندی با بیان اینکه شورای ارتقا با همکاری کارشناسان و مسئولان مربوطه، مشاوره‌های راهبردی ویژه و فرصت‌های علمی در اختیار این افراد قرار می‌دهد، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین بُعد این طرح، برداشتن موانعی است که متاسفانه گاه خودمان در مسیر نوآوران ایجاد کرده‌ایم و اصلاح این موانع در اولویت است.

وی گفت: آیین‌نامه شناسایی نوآوران صرفاً به کلیات بسنده نکرده و با تدوین شیوه‌نامه‌های اجرایی، روند شناسایی و ارزیابی افراد دقیقاً تشریح شده است.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: طبق این برنامه، هر شش ماه یک‌بار رئیس شورا مکاتبه‌ای با روسای دانشکده‌ها خواهد داشت تا گروه‌های آموزشی و دانشکده‌ها، افراد نوآور دارای صلاحیت را معرفی و فرایند ارزیابی و حمایت از آن‌ها آغاز شود.

وی بیان داشت: این فرآیند سبب می‌شود نوآوران واقعی، حتی اگر خودشان داوطلب نباشند یا در معرض شناسایی قرار نگیرند، از سوی دانشگاه شناسایی و امکان بهره‌مندی از حمایت‌ها و مشارکت در پروژه‌های کلان علوم انسانی برایشان فراهم گردد.

تحول واقعی در علوم انسانی نیازمند حکمرانی کارآمد و عزم جمعی تمامی نهادهای دانشگاهی است

دکتر بیدهندی در خصوص شیوه‌نامه‌های اجرایی طرح شناسایی نوآوران اثرگذار اظهار کرد: دستورالعمل دوم با همکاری دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی و بر اساس علم‌سنجی دقیق، شاخص‌های کلان شامل درستکاری و اخلاق حرفه‌ای، قدرت تفکر و نوآوری، اثرگذاری و عملکرد را به‌طور تفصیلی تبیین نموده است.

وی ادامه داد: هر یک از این شاخص‌ها، مولفه‌های جداگانه‌ای دارند که در قالب شیوه‌نامه اجرایی، در سایت دانشگاه برای اطلاع جامعه دانشگاهی قرار داده شده و در پیوست نامه‌ها به اطلاع همکاران خواهد رسید. برای مثال، شاخص اثرگذاری اجتماعی-فرهنگی، شاخص‌های جزئی مختلفی چون اثرگذاری اجتماعی، اقتصادی، اجرایی و اخلاقی رفتاری دارد که همه به‌دقت مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه فرایند ارزیابی صرفاً محدود و کلاسیک مثل هیئت ممیزه نیست، تصریح کرد: از افراد خواسته می‌شود فقط دو تا چهار اثر مهم که مدعی نوآوری هستند را ارائه دهند و پس از غربالگری اولیه که توسط داورانی خارج از دانشگاه و با حضور خود فرد انجام می‌شود، در صورت تأیید، عنوان «نوآور اثرگذار» به ایشان تعلق می‌گیرد و می‌تواند از بسته‌های حمایتی مصوب دانشگاه بهره‌مند گردد.

وی افزود: مراحل داوری و ارزیابی به شکل کاملاً دقیق، جلسات متعدد و برنامه‌ریزی شده با نظر داوران تعیین‌شده توسط هیئت ممیزه دانشگاه انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود دستاورد فرد در حوزه اندیشه بنیادی یا کاربردی، واقعاً واجد نوآوری و اثرگذاری باشد.

دکتر بیدهندی با بیان اینکه تحول حقیقی در علوم انسانی تنها با کار یک فرد یا یک گروه محقق نخواهد شد، خاطرنشان کرد: هر گونه پیشرفت و ارتقاء پژوهش و اثربخشی علوم انسانی مستلزم حکمرانی کارآمد در سطح کشور و تقویت تعامل تمام گروه‌های آموزشی، دانشکده‌ها و معاونت‌های مختلف دانشگاه است.

وی گفت: موفقیت این طرح و آینده علوم انسانی تنها با عزم جمعی تمامی ذی‌نفعان و تداوم همکاری بی‌وقفه اعضای هیئت علمی، مدیران و کارشناسان دانشگاه امکان‌پذیر است.

دبیر شورای ارتقا علوم انسانی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: اجرای این برنامه‌ها و حمایت از پژوهشگران و نوآوران، زمینه‌ساز شکوفایی علوم انسانی خواهد بود تا نسل‌های آینده نتیجه تلاش ما را بهتر و ملموس‌تر مشاهده کنند.

وی بیان داشت: شیوه‌نامه‌های تفصیلی و داعیه حمایت از نوآوران در قالب دستورالعمل‌های اجرایی تهیه شده و از طریق سایت دانشگاه و پیوست‌های اداری به اطلاع استادان خواهد رسید.

مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان پیشگام تقویت فرهنگ نقد، گفتگو و حمایت از نوآوری‌های علمی در کشور است

دکتر احمد عابدی، دبیر مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان در این نشست، در خصوص فعالیت‌ها و رسالت این مرکز اظهار کرد: مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان بر پایه آیین‌نامه کرسی‌های نظریه‌پردازی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و با حضور هیئت عالی مربوطه از سال ۱۳۸۵ فعالیت خود را آغاز کرده است و تلاش کرده استعدادها، نظریه‌ها و نوآوری‌ها را به‌ویژه در حوزه علوم انسانی شناسایی کند.

وی ادامه داد: اگرچه در ابتدای تأسیس، تمرکز اصلی مرکز بر علوم انسانی بود، اما امروزه کمیته‌های نظریه‌پردازی در تمامی دانشکده‌های دانشگاه اصفهان تشکیل شده و از ارائه نظریات و نوآوری در هر رشته علمی استقبال می‌شود.

دبیر مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه اهداف اصلی مرکز شامل حمایت و ترویج نظریه‌پردازی علمی، سنجش دستاوردهای پژوهشگران، فراهم‌سازی زمینه بهره‌گیری بیشتر از نظریات علمی، ارتقای فرهنگ نقد و گفتگو و همچنین استعدادیابی و توسعه اندیشه‌ورزی است، تصریح کرد: مجموعه ساختار ملی حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی در زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی و با استقرار دبیرخانه در فرهنگستان علوم ایران فعالیت می‌کند و در اصفهان نیز فقط دانشگاه اصفهان دارای مجوز رسمی برای این فعالیت‌ها است.

وی افزود: سایر دانشگاه‌ها و مراکز استان برای فعالیت در حوزه نظریه‌پردازی، باید با محوریت کمیته دانشگاه اصفهان اقدام نمایند، همچنین کمیته‌های دانشکده‌ای نظریه‌پردازی نیز فعال هستند و تمامی احکام اعضا توسط ریاست دانشگاه صادر شده است.

دکتر عابدی با بیان اینکه کمیته دانشگاهی نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان متشکل از ریاست دانشگاه، معاون پژوهشی، تعدادی از رؤسای دانشکده‌ها و پژوهشکده‌ها، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری و دیگر متخصصان منتخب است، خاطرنشان کرد: اعضای این کمیته شامل اساتید برجسته‌ای چون دکتر رکنی‌زاده، دکتر صفاری، دکتر ربانی، دکتر بیدهندی، دکتر بیابانکی، دکتر هاشم‌زاده، دکتر فیاض و حاج‌آقای مستاجران هستند.

وی گفت: کمیته‌های دانشکده‌ای با ترکیب رئیس دانشکده، معاون پژوهشی، معاون فرهنگی و دو عضو متخصص به پیشنهاد رئیس دانشکده فعالیت می‌کنند و این ساختار کامل، پشتوانه‌ای برای پیشبرد گسترده نظریه‌پردازی در دانشگاه شده است.

دبیر مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: در سال‌های اخیر با حضور دکتر ربانی و تلاش ارزشمند ایشان، دو کرسی تخصصی و ۱۵ کرسی ترویجی در دانشکده‌های مختلف دانشگاه برگزار شده است که نشانه توسعه فعالیت‌ها در این حوزه می‌باشد.

وی بیان داشت: مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان آمادگی کامل برای پاسخ­گویی به نیازهای علمی دانشگاه و حمایت از ایده‌ها و نظریات نوآورانه در سطح ملی و استانی دارد و فضای نقد و هم‌اندیشی فعال را در دانشگاه گسترش می‌دهد.

اجرای نظام‌مند کرسی‌های نظریه‌پردازی و تقسیم‌بندی جامع انواع کرسی‌ها، مسیر نوآوری و شناسایی استعدادهای علمی را در دانشگاه اصفهان هموار کرده است

دکتر عابدی در خصوص روند فعالیت کمیته‌های نظریه‌پردازی اظهار کرد: کمیته دستگاهی دانشگاه اصفهان جلسات خود را به صورت منظم و طبق برنامه برگزار می‌کند و کمیته‌های دانشکده‌ای نیز تشکیل شده و احکام آن‌ها صادر شده است. وی ادامه داد: دستورالعمل ویژه‌ای برای شناسایی استعدادهای نظریه‌پردازی تدوین و به هیئت رئیسه دانشگاه ابلاغ شده و هم اکنون در سایت مرکز نظریه‌پردازی قابل دسترسی است. همچنین بروشورهای معرفی مرکز و اطلاعات کامل درباره ساختار و ظرفیت‌های علوم انسانی دانشگاه نیز از طریق سایت دانشگاه در اختیار علاقه‌مندان قرار دارد.

دبیر مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه آیین‌نامه‌های حمایتی برای ترفیع، تبدیل وضعیت و ارتقای مرتبه علمی نیز تدوین و بارگذاری شده است، تصریح کرد: شناسایی و تشویق نظریه‌پردازان در قالب برگزاری کرسی‌های تخصصی و ترویجی، ارائه گزارش‌های منظم به هیئت عالی، و همچنین برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های تخصصی از جمله اقدامات منظم این مرکز بوده است.

وی افزود: تمامی فرم‌ها و مدارک مربوط به نظریه‌پردازی، از طریق بخش ویژه‌ای در سایت دانشگاه قابل دسترسی استادان است و تلاش شده که فعالیت کرسی‌های نظریه‌پردازی تنها محدود به حوزه علوم انسانی نباشد، بلکه در همه دانشکده‌ها نیز فعال گردد.

دکتر عابدی با بیان اینکه انواع کرسی‌ها در سه دسته «کرسی نظریه‌پردازی»، «کرسی مناظره» و «کرسی نقد» تقسیم می‌شوند، خاطرنشان کرد: هر یک از این کرسی‌ها اهداف و محتوای متفاوتی دارند. در کرسی نظریه‌پردازی، هدف ارائه نظریه و نوآوری است؛ در کرسی مناظره، گفتگو و بحث علمی دنبال می‌شود؛ و در کرسی نقد، تمرکز بر نقد دیدگاه‌های رایج به‌ویژه در علوم انسانی است. هر کدام از این کرسی‌ها نیز در دو سطح تخصصی و ترویجی برگزار می‌شوند.

وی گفت: رویکرد ما این است که ابتدا کرسی‌ها در سطح ترویجی برگزار می‌شود و در صورت کسب حداقل امتیازات موردنظر، امکان ارائه کرسی تخصصی در سطح ملی برای صاحب‌نظران فراهم شده و فرآیند داوری نیز توسط هیئت عالی نظریه‌پردازی در تهران و اساتید دارای عنوان «نام‌آور» انجام می‌گیرد.

دبیر مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: امتیازات متعددی برای برگزاری انواع کرسی‌های نظریه‌پردازی در آیین‌نامه‌ها لحاظ شده است؛ به طوری که برای کرسی‌های نظریه‌پردازی ۷ تا ۱۲ امتیاز، برای کرسی نقد و مناظره ۳ تا ۷ امتیاز و برای کرسی ترویجی ۲ تا ۴ امتیاز در نظر گرفته شده است. همچنین ارائه دستاوردهای این کرسی‌ها در همایش‌ها و محافل علمی نیز با چهار امتیاز مستقل مورد حمایت قرار می‌گیرد.

وی بیان داشت: برخی از امتیازات برآمده از کرسی‌های تخصصی در سطح ملی، زمینه معرفی افراد به بنیاد ملی نخبگان و دریافت حمایت‌های ویژه را فراهم می‌کند و در جشنواره‌هایی چون فارابی نیز مورد تقدیر قرار می‌گیرند که دستاورد معنوی و مادی قابل توجهی برای اساتید و پژوهشگران دارد.

ارائه کرسی نظریه‌پردازی تخصصی می‌تواند جایگزین مقاله شاخص برای ارتقای اعضای هیئت علمی دانشگاه اصفهان شود

دکتر عابدی در خصوص امتیازات کرسی‌های نظریه‌پردازی اظهار کرد: طبق آیین‌نامه ارتقا، ارائه مقاله یا سخنرانی در همایش‌ها معمولاً یک امتیاز دارد، اما اگر این ارائه، مستخرج از کرسی نظریه‌پردازی باشد، تا چهار امتیاز نیز می‌تواند توسط هیئت ممیزه دریافت کند.

وی ادامه داد: یک امتیاز بسیار ارزشمند که دانشگاه اصفهان برای کرسی‌های نظریه‌پردازی در نظر گرفته، این است که ارائه یک کرسی نظریه‌پردازی تخصصی می‌تواند جایگزین یک مقاله شاخص شود. این موضوع برای ارتقای مرتبه دانشیاری که به سه مقاله شاخص (یکی بین‌المللی) نیاز دارد، و ارتقای مرتبه استادی که به پنج مقاله شاخص (دو تا بین‌المللی) احتیاج دارد، تسهیلات ویژه‌ای ایجاد می‌کند.

دبیر مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه برای فعالان برگزاری این کرسی‌ها نیز امتیازات فرهنگی ویژه‌ای لحاظ شده است، تصریح کرد: همه افراد دخیل در برگزاری کرسی‌های نظریه‌پردازی، اعم از ناقد، داور یا حتی مجری جلسه، هر یک دو امتیاز فرهنگی دریافت می‌کنند.

وی افزود: همکاری ویژه‌ای با شورای ارتقای علوم انسانی صورت گرفته است و اساتیدی که موفق به ارائه کرسی نظریه‌پردازی تخصصی شوند و امتیاز نهایی را کسب کنند، علاوه بر امتیازات پژوهشی و فرهنگی، از تمام حمایت‌های در نظر گرفته شده برای نوآوران اثرگذار نیز بهره‌مند می‌شوند.

دکتر عابدی با بیان اینکه بسته حمایتی قابل توجهی برای این اساتید تدوین شده، خاطرنشان کرد: این بسته شامل کاهش واحدهای موظفی، امتیاز پژوهشی، گرنت پژوهشی، فرصت مطالعاتی خارجی، انتشار و حمایت‌ مالی از نتایج پژوهش، اختصاص دو پژوهشگر پسادکتری به مدت پنج سال و سایر موارد حمایتی تصویب شده در دانشگاه است.

وی گفت: با وجود اینکه برخی اعضای هیئت علمی هنوز از این حجم حمایت‌ها مطلع نیستند، حمایت‌های دانشگاه از نظریه‌پردازان و نوآوران علوم انسانی در حال گسترش است و شورای ارتقای اثر بخشی علوم انسانی هم پشتیبانی کاملی فراهم کرده است.

دبیر مرکز نظریه‌پردازی دانشگاه اصفهان تاکید کرد: یک برنامه راهبردی ده ساله نیز طراحی شده که یکی از محورهای مهم آن، دستیابی به مرجعیت علمی در حوزه‌های تقاطع علوم انسانی با فناوری‌های روز، خصوصاً کوانتوم و هوش مصنوعی است.

وی بیان داشت: هدف‌گذاری شده حداقل هر دانشکده دانشگاه اصفهان سالانه یک کرسی ترویجی برگزار کند تا به سطح برگزاری ۱۵ کرسی ترویجی در سال برسیم و این امر با حمایت و همکاری شورای ارتقای علوم انسانی محقق خواهد شد.

 

مرکز رشد علوم انسانی دانشگاه اصفهان مأمن حمایت، پرورش و راهبری ایده‌های نوآورانه از اولین جرقه تا تبدیل به شرکت دانش‌بنیان است

دکتر احسان رئیسی، مدیر مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق دانشگاه اصفهان طی این نشست، در خصوص گزارش فعالیت‌ها و ماهیت این مرکز اظهار کرد: مرکز رشد جایی است که از ایده‌های نوآورانه حمایت می‌شود. هر فردی اعم از استاد، دانشجو، یا حتی اشخاص خارج از دانشگاه اگر ایده‌ای نو در ذهن داشته باشد، می‌تواند با تشکیل یک تیم وارد این مرکز شوند و حمایت مالی دریافت کند تا امکان‌سنجی و پرورش اولیه ایده خود را در مدت شش ماه انجام دهند.

دکتر رئیسی بیان کرد: بعد از انعقاد توافق‌نامه‌ای میان دانشگاه اصفهان و شهرک علمی تحقیقاتی در اسفند 1401، فرایند بازسازی ساختمان مرکز رشد علوم انسانی، فناوریهای نرم و صنایع خلاق در خرداد ۱۴۰۲ آغاز شد و در اسفندماه 1402 مرکز رشد با حضور وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری کار خود را آغاز کرد.

این همکاری مثمر بین دانشگاه و شهرک علمی تحقیقاتی موجب شده بستری مناسب برای فعالیت نوآوران فراهم آید. مجموعه‌ای با زیربنای نزدیک به ۹۰۰ متر مربع، شامل فضای کار اشتراکی برای استقرار هسته‌های فناور، دفترهای کار برای شرکت‌ها و یک سالن اجتماعات که تقریباً همه آن‌ها در کمتر از یک سال فعالیت، تکمیل شده و در حال استفاده است.

مدیر مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق دانشگاه اصفهان تاکید کرد: شکل‌گیری فضای کار اشتراکی و ترویج فرهنگ فعالیت‌های جمعی و هم‌افزا، یکی از مهم‌ترین رویکردهای ما بوده است، چراکه طبق مطالعات علوم اجتماعی و برنامه‌ریزی شهری، افراد برای پرورش ایده و شخصیت حرفه‌ای خود به فضاهای سوم (Third Spaces) نیاز دارند که این مرکز در پی ارائۀ نمونه‌ای از چنین فضاهایی است. خلق ایده‌های جدید نتیجۀ شکل‌گیری شخصیت علمی و فردی منحصر به فرد است. بر همین اساس است که مراکز رشد و دیگر اجزای زیست بوم فناوری و نوآوری افزون بر حمایت از ایده ها باید بکوشند بستری برای تحقق فردیت در افراد ایجاد کنند.

وی ادامه داد: در گام نخست، هسته‌های نوآور پس از داوری ایده‌ها وارد مرحله شش ماهه پرورش می‌شوند. ممکن است برخی ایده‌ها عملیاتی نشوند و کنار گذاشته شوند، اما فرصت ارائه ایده جدید همچنان وجود دارد. اگر ایده قابلیت تجاری شدن داشت و به محصول یا خدمت مشخصی رسید، می‌تواند در قالب یک شرکت به فعالیت خود ادامه دهد و در این مرحله نیز حمایت مالی دریافت کند. این مبلغ بسته به نوع فعالیت متفاوت است.

مدیر مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه یکی از رسالت‌های اصلی این مرکز، ارائه مشاوره تخصصی به صاحبان ایده پیش از ورود به فرایند داوری است، تصریح کرد: افراد می‌توانند ایده‌های خود را ارائه کنند و کارشناسان مرکز با آن‌ها صحبت کرده، راهنمایی‌های لازم برای ارتقاء و پختگی ایده ارائه می‌دهند تا مشخص شود آیا ایده قابل تبدیل به کسب‌وکار است یا خیر.

وی افزود: طی یک سال و سه ماه گذشته از فعالیت مرکز، به ۱۵۰ ایده مشاوره داده شده و از میان آن‌ها حدود ۴۵ ایده وارد مرحله پیش‌رشد یا همان هسته‌های فناوری و رشد مقدماتی شده‌اند که بیش از ۷۰ درصد از این افراد پذیرش شده‌اند.

دکتر رئیسی با بیان اینکه تقریباً تمامی هسته‌های پذیرفته‌شده توانسته‌اند دوره شش ماهه استقرار را با موفقیت پشت سر بگذارند، خاطرنشان کرد: در این مرکز، فرایند راهنمایی و حمایت تنها به مرحله اولیه محدود نمی‌شود، بلکه برای شرکت‌های مستقر که وارد سه سال فعالیت جدی‌تر می‌شوند، مربی‌گری (منتورینگ) و راهبری گام‌به‌گام نیز در نظر گرفته شده است.

وی گفت: هر فرد یا گروهی که صاحب ایده است و نمی‌داند آن ایده تا چه میزان قابلیت اجرایی و تجاری‌سازی دارد، می‌تواند به این مرکز مراجعه و پس از کسب مشاوره و راهنمایی، مسیر توسعه و پرورش ایده خود را با حمایت‌های مادی و معنوی مرکز رشد دنبال کند.

مدیر مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق دانشگاه اصفهان تأکید کرد: هدف ما توسعه فرهنگ نوآوری، حمایت عملی از خلاقیت‌ها و تبدیل ایده‌های نو به کسب‌وکارهای موفق دانش‌بنیانی است که نقش مهمی در آینده علمی و اقتصادی کشور ایفا خواهند کرد.

وی بیان داشت: هر همکار دانشگاهی یا هر فرد علاقه‌مند به نوآوری بدون نگرانی می‌تواند ایده‌های خود را مطرح نماید و از امکانات، مشاوره و حمایت‌های کاملاً رایگان مرکز رشد بهره‌مند شود تا مسیر خلق ارزش و اشتغال‌آفرینی هموارتر گردد.

اصلی‌ترین فرصت مغفول ماندۀ حوزه علوم انسانی، راه‌اندازی کسب‌وکارهای خدمت‌رسان به حاکمیت است

دکتر رئیسی در خصوص تنوع مدل‌های کسب‌وکار در حوزه علوم انسانی اظهار کرد: متأسفانه کسب‌وکارهای علوم انسانی عموماً به شکل صحیح تعریف نمی‌شوند و بسیاری از افراد تنها به مدل‌هایی فکر می‌کنند که محصول یا خدمتی را مستقیماً به مردم ارائه می‌دهند.

وی ادامه داد: در زیست بوم نوآوری و فناوری انواع مختلفی از کسب و کارها داریم که سه نوع آن رایج است: دسته نخست، ارائۀ خدمت یا محصولی به مردم است. دسته دوم شامل کسب‌وکارهایی است که به سایر کسب‌وکارها خدمت‌رسانی می‌کنند. دسته سوم مربوط به کسب‌وکارهایی است که خدمت یا محصولی به حاکمیت و نهادهای دولتی ارائه می‌نمایند و این دقیقاً بخش مغفول مانده زیست‌بوم فناوریهای نرم و صنایع خلاق در حوزه علوم انسانی است.

مدیر مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه بسیاری از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اعضای هیئت علمی می‌تواند در قالب کسب‌وکارهای B2G فعال شود، تصریح کرد: متأسفانه نگاه غالب این است که اگر بخواهیم به حاکمیت کمکی کنیم، ذهنمان فقط معطوف به طرح‌های پژوهشی می‌شود، در صورتی که می‌توان شرکت یا استارت‌آپی تأسیس کرد که خدمات مشخصی را بر بستر دانش تخصصی علوم انسانی به نهادهای حکمرانی ارائه کند.

وی افزود: این مشکل هم ریشه در فرهنگ حاکم دارد و هم به نبود زیرساخت‌های قانونی و آئین‌نامه‌ای مرتبط است.

هیچ چیزی خارج از سیطره فناوری نرم قرار نمی‌گیرد و همه فناوری‌های سخت برای تحقق عینی فناوری‌های نرم پدید آمده‌اند

دکتر رئیسی در خصوص فناوریهای نرم گفت: ایجاد و گسترش زیست‌بوم فناوری‌های نرم از اهداف اصلی دانشگاه اصفهان به شمار می آید که بدون آن تحقق راهبردهای دانشگاه ممکن نیست.

مدیر مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه امروز کلان‌تصویر دانشگاه، توسعه فناوری‌های نرم پیشرفته است، تصریح کرد: به همین منظور، یک مرکز فناوری‌های نرم پیشرفته در دستور طراحی و راه‌اندازی قرار گرفته و دانشگاه می کوشد همۀ فعالیت‌های مرتبط با فناوریهای نرم یا فناوریهای بینابینی دانشگاه از جمله علوم شناختی، علم داده، علوم انسانی کوانتومی و علوم انسانی دیجیتال را در این حمایت و راهبری کند.

وی افزود: فناوری نرم اگرچه یکی از قدیمی‌ترین مفاهیم تمدنی بشریت است، اما با تعبیر امروزی و عنوان «سافت تکنولوژی» مفهومی نسبتاً تازه به شمار می‌آید که تنها طی چند دهه اخیر توجه جدی اندیشمندان و سیاست‌گذاران فناوری را به خود جلب کرده است.

دکتر رئیسی خاطرنشان کرد: فناوری نرم پاسخی انسانی و غیرعینی به مسائل و نیازهای بشر است که بعد از تکامل و نهادینه شدن، ابزارها و فناوری‌های سخت برای تحقق ملموس آن به وجود می‌آیند.

وی گفت: به عنوان مثال، مفهوم تقویم یا تاریخ‌نگاری، فناوری نرم به شمار می‌آید چون راهکاری انتزاعی برای رفع نیاز بشر به مدیریت زمان و ثبت وقایع است و بعدها ابزارهایی مثل ساعت و دوربین به عنوان فناوری سخت، برای عینیت‌بخشی به همین نیاز ساخته شده‌اند.

مدیر مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق دانشگاه اصفهان تأکید کرد: با این تعریف، هیچ‌ چیز خارج از سیطره فناوری نرم قرار نمی‌گیرد و ابزارها و فناوری‌های سخت نیز برای تحقق عینی و عملی ایده‌ها و پاسخ‌های نرم پدید آمده‌اند.

وی بیان داشت: ابزارهایی مانند اینترنت، موبایل و دیگر نمایندگان فناوری سخت همگی در واقع تجسم عینی فناوری‌های نرم  هستند یعنی برای تحقق راهکارهایی که علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر، پدید آمده اند.

صنایع خلاق و فناوری‌های نرم، پیشران اقتصاد آینده و راه‌ حل مواجهه علمی با چالش‌های انسان امروز هستند

دکتر رئیسی در خصوص اهمیت و جایگاه صنایع خلاق اظهار کرد: دنیا امروز با پیچیدگی‌های روزافزون در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و انسانی مواجه است و به همین دلیل صنایع خلاق و فناوری‌های نرم به عنوان پیشرانان اصلی اقتصاد آینده جهان شناخته می‌شوند. ما نیز در پی تحقق اقتصاد دانش بنیان بر پایۀ علوم انسانی هستیم.

مدیر مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه صنایع خلاق مبتنی بر دانش، فرهنگ، هنر و فناوری می‌توانند مسائل و چالش‌های انسانی را با راهکارهای خلاقه و مؤثر حل کنند، تصریح کرد: در ایران نیز زمینه‌های بالقوه چشمگیری برای تبدیل ایده‌های خلاقانه به محصولات و خدمات ارزش‌آفرین وجود دارد که باید با حمایت دانشگاه‌ها و مراکز رشد بالفعل شوند.

وی افزود: رسالت اصلی مرکز رشد علوم انسانی، فناوری‌های نرم و صنایع خلاق در دانشگاه اصفهان، شناسایی و حمایت از تیم‌های نوآور، تبدیل ایده‌های بدیع به کسب‌وکار و پیوند میان علوم انسانی با فناوری‌های نوین است. برای تحقق این هدف، حمایت از زیست‌بوم نوآوری، فرهنگ‌سازی در زمینه ارزش صنایع خلاق و ایجاد پیوند نظام‌مند میان پژوهش‌های علوم انسانی و مسائل واقعی جامعه، بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.