خلاصه ای از مباحث کارگاه «نمایش و ما: سوفوکل» که دانشکده زبان‌های خارجی با همکاری بخش آموزش و پژوهش کتابخانه مرکزی و دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان برگزارنمودند.

 قدیمی ترین سند موجود درباره ی خاستگاه درام یونانی کتاب فن شعر (بوطیقا) ارسطو است. ارسطو می گوید تراژدی از بدیهه سازیهای سرخوان دیتیرامب به وجود آمده است. دیتیرامب: سرودهای روحانی و رقصهایی که در بزرگداشت دیونوسوس، خدای شراب و باروری یونان باستان اجرا می شد. در اصل دیتیرامب شامل یک داستانگویی فی البداهه و یک برگردان همصدا است که توسط سرخوان همسرایان خوانده می شود. نکته: دیتیرامب، روایتی همراه با رقص و آواز بود و توسط همسرایان و سرخوان اجرا می شد. نکته: دیتیرامب، بعدها توسط آریون به صورت قطعه ادبی در آمد. آریون کیست؟ کسی که اولین دیترامبها را با تعریفی مشخص و براساس موضوعی قهرمانی و با دادن عنوانی برای هر یک از آنها نوشت، آریون بود. ارسطو هنرها را تقلید و بازنمایی کنش می داند. کتابها و افکار و نوشته های ارسطو بر بزرگانی همانند فارابی و ابن سینا خودمان هم اثر گذار بوده است. از دیدگاه ارسطو شش عنصر حائز اهمیت بنابر اولویت (تقدم) در رساله بوطیقا: ◀ طرح یا پیرنگ (پلات ، موضوع) داستان - عبدالحسین زرین کوب اصطلاح افسانه و مضمون را به کار برده است. ◀ سیرت معادل به کاراکتر character (اتوس) ◀ گفتار معادل دیالوگ و کلام Dialogue (لکسیس) ◀ اندیشه (فکر و ایده) Seme Subjects ◀ وجه شنیداری (اصوات و موسیقی و آواز) (ملوس) Music ◀ وجه تصویری (منظر نمایش) ،( اوپسیس) ، (صحنه آرایی یا صحنه با تمام ملزوماتش) Setting عبارت پلات به معنای نقشه ریزی و طرح افکندن (سنتز کردن) است. ارسطو برای عنصر مهمش یعنی پلات (طرح) تعاریفی دارد : وحدت / طول و اندازه معین / تام و کلیت داشتن / زمان بندی / توالی / احتمال و ضرورت. ارسطو می گوید برای زیباتر شدن اثر باید این چند اصل در عنصر پلات وجود داسته باشد. در واقع برای ارسطو طرح روح تراژدی محسوب می شود و غایت تراژدی داستان (طرح) است. دلیل پر رنگ و پر اهمیت بودن طرح برای ارسطو طرح محور بودن درام یونانی است. ارسطو در تئاتر به فرم اهمیت می دهد و معتقد بود طرح نوعی فرم است. ارسطو می گوید این شش عنصر در کنار هم قرار می گیرند تا هنر تئاتر شکل گیرد. کتاب فن شعر به طرز جامعی تراژدی را شرح می دهد. آگاتون کیست؟ اولین کسی است که برای تراژدی داستانی از خودش ساخت. آگاهی ما از تراژدی یونانی به طور کلی بر اساس آثار سه نمایشنامه نویس از سده 5 استوار است. اشیل / سوفکل / اوریپید ساختار عمده نمایشنامه های تراژدی یونانی: اکثر تراژدی ها با پرولوگ (پیش درآمد) آغاز می شود. سپس نوبت پارودو (مقدمه) یا ورود همسرایان می رسد. اگر پرولوگ نباشد، نمایشنامه با پارودو آغاز می شود. بعد از پارودو، یک سلسله داستانهای فرعی ارائه می شود که هر یک با آواز دسته جمعی (استاسیما) از یکدیگر جدا می شود. سرانجام نوبت به اکسدوس (فرود) یا نتیجه است که شامل خروج بازیگران و همسرایان است. در نمایشنامه ها نقطه اوج در انتها می آید، و تنها قسمت پایانی دراماتیزه و نمایشی می شود. از این رو تشریح تمام و کمالی از حوادث گذشته لازم می آید. اکثر تراژدیها و نه همه آنها (تراژدی آژاکس اثر سوفوکل استثناست) صحنه های مرگ و درگیریهای شدید را به خارج از صحنه می برند و وجود یک قاصد برای بیان آنچه در جای دیگر اتفاق افتاده ضروری می سازد. در اغلب نمایشنامه ها، زمان بازی تداوم دارد، اما استثناهایی وجود دارد، مثلا در نمایشنامه الهگان انتقام اثر اشیل. اکثر تراژدیها از آغاز تا پایان در یک مکان (وحدت مکان) اتفاق می افتد، به استثنای آژاکس که از این الگو پیروی نمی کند. داستان اغلب تراژدیهای یونانی در مکانی واحد اتفاق می افتد. درام نویس یونانی از آوردن حوادث و شخصیتهای زیاد پرهیز می کردند و ترجیح می دادند جزئیات فراوانی را در نمایشنامه بپرورانند. درام نویس یونانی، توجه کمی به جنبه های ملموس و اجتماعی شخصیتها نشان می دادند، به جای آن همه ی توجه خود را به جنبه های روانی و اخلاقی شخصیتهای خود متمرکز می ساختند.